Gebruik versus gebruiker
In dit thema gaan we dus niet expliciet uit van de lezer zelf, maar van de manier waarop de lezer digitale content leest. Hulptechnologie is namelijk niet één-op-één te koppelen aan een typische lezer of persoon. Er zit veel variatie in voorkeuren binnen een groep met een specifieke beperking. Enkele voorbeelden:
- Iemand die slechtziend is, kan aan het begin van de dag prima werken met de vergrootfuncties van een besturingssysteem zoals Windows, maar aan het einde van de dag heeft deze persoon extra ondersteuning nodig omdat dit vermoeiend werd. Je kunt dan bijvoorbeeld denken aan tekst-naar-spraak-software die teksten voorleest.
- Een andere slechtziende lezer heeft juist geavanceerdere vergrootsoftware nodig, die niet standaard op een besturingssysteem staat, maar waarmee ook het kleurcontrast aangepast kan worden.
- En weer een andere lezer met kokervisie wil de content op het scherm juist verkleinen, zodat meer informatie tegelijkertijd in beeld is.
Al deze gebruikers hebben dezelfde beperking, namelijk slechtziendheid, maar ze gebruiken digitale content allemaal op een andere manier.
Toegankelijk maken voor gebruik
De manier waarop digitale content gebruikt wordt, is dus net zo divers als de mensen zelf. Dit betekent echter niet dat je al jouw alle publicaties op evenveel manieren hoeft aan te bieden. In veel gevallen kan één enkele aanpassing ervoor zorgen dat de digitale content op verschillende manieren toegankelijk en bruikbaar wordt. Dit maakt toegankelijk publiceren niet alleen haalbaar, maar ook efficiënter, omdat we rekening houden met de diverse manieren van interactie, zonder dat elke gebruiker een aparte benadering vereist.
De verschillen tussen hulptechnologie en reguliere technologie
Als je wilt weten welke technologieën je moet overwegen bij toegankelijk publiceren, kun je onderscheid maken tussen twee categorieën van technologieën voor het waarnemen, bedienen en begrijpen van digitale content, namelijk; hulptechnologie en algemene technologie. In de praktijk worden ze echter vaak gecombineerd gebruikt. Iedere gebruiker heeft eigen voorkeuren voor manieren om informatie waar te nemen en te gebruiken. Dit leidt tot een veelvoud van mogelijke combinaties van hulpsoftware, hulphardware en algemene technologie. Maar wat is nou precies het verschil?
Algemene technologie
Onder algemene technologie valt alle ‘gewone’ technologie die algemeen toegepast wordt op computers, tablets en telefoons. Zonder dat een gebruiker hiervoor specifieke software moet installeren.
Er veel overlap tussen de manier waarop algemene technologie gebruikers ondersteunt bij het waarnemen en gebruiken van digitale content, en de manier hoe hulptechnologie dit doet. Veel functionaliteit uit hulptechnologie is overgenomen, omdat ook mensen zonder specifieke beperkingen ook baat hebben bij deze technologie.
Hulptechnologie
Hulptechnologie is technologie die specifiek is ontworpen voor mensen die ondersteuning nodig hebben bij het lezen of gebruiken van digitale content. Deze technologie omvat zowel software als hardware. In de praktijk wordt vaak gebruikgemaakt van een combinatie van beide. Vaak zorgt deze technologie ervoor dat digitale content op een alternatieve waarneembaar en/of bedienbaar wordt.
Robuuste samenwerking van content met hulptechnologie
Veel hulptechnologieën die we bespreken, kunnen alleen tekst en (standaard) code verwerken. Daarom is het van essentieel belang dat de tekst duidelijk en eenduidig is. Een knop moet bijvoorbeeld in de code hetzelfde genoemd worden als het visueel wordt weergegeven. Op deze manier kan het ook met spraakbediening aangestuurd worden. Daarnaast moeten alle visuele elementen, zoals media en afbeeldingen, tekstuele alternatieven hebben. De tekst vertelt dan wat je visueel waarneemt. Ook moet de tekst een heldere structuur hebben, met bijvoorbeeld duidelijke alinea’s, koppen, lijsten en tabellen, die bruikbaar zijn voor hulpsoftware. Het is essentieel dat digitale publicaties robuust zijn opgebouwd voor gebruik met hulpsoftware. Daarom heeft de WCAG een volledig principe gewijd aan robuustheid: Robuust.
Het belang van gebruikersgerichte aanpassingen
Het toegankelijk maken van digitale content is niet alleen een kwestie van aanpassen voor mensen met een beperking, maar vooral van het begrijpen hoe de content gebruikt wordt door alle lezers, ongeacht hun situatie. Hou daarom goed rekening met het perspectief van allerlei verschillende lezers en combinaties van algemene technologie en hulptechnologie. Zorg voor robuustheid in de opbouw van content én maak vooral slimme en doordachte aanpassingen. Zo kun je ervoor zorgen dat digitale informatie daadwerkelijk voor iedereen bruikbaar en toegankelijk is.
Bronnen: Dedicon, WCAG, Inclusief Publiceren
