Examens en toetsen

Zelfstandig aan de slag

Voor slechtziende leerlingen is het vaak voldoende om met een digitaal bestand te werken dat ze kunnen vergroten of laten voorlezen op hun computer. Voor blinde leerlingen moet er vaak meer aangepast worden. Zij missen het overzicht op een pagina en daarom brengt Dedicon extra structuur aan in de examens door bijvoorbeeld aan te geven of er open of gesloten vragen volgen. Als er vragen worden gesteld waarmee een blinde leerling niet aan de slag kan, past Dedicon de examens ook inhoudelijk aan.  

“Onze zoon heeft zijn diploma glansrijk gehaald, mede dankzij jullie aangepaste schoolboeken!” - Esther (47)

Aanpassingen 

De vraag “bereken de schaal van deze kaart” uit een eerder vmbo wiskunde-examen moest bijvoorbeeld veranderd worden. In datzelfde examen werd ook gevraagd om een gebied te arceren in een kaart en om een kijkhoek te berekenen. Opdrachten waarvoor je moet tekenen en een geodriehoek moet gebruiken; zaken die een blinde leerling niet kan uitvoeren. In samenspraak met het CITO werden die vragen vervangen door soortgelijke vragen van hetzelfde niveau, maar waarbij het visuele element verviel. Bij vakken zoals wiskunde, scheikunde en natuurkunde worden tactiele tekeningen toegevoegd aan het examen om de grafieken toegankelijk te maken. In plaats van dat de leerling die lijn volgt met zijn ogen, volgt hij hem met zijn vingers.

Leonoor Soet is specialist Didactische aanpassingen bij Dedicon: “De aanpassingen die we doen hebben meestal te maken met afbeeldingen. Denk aan een klimaatgrafiek bij aardrijkskunde of een wiskundige figuur. Soms zetten we deze om naar een voelbare tekening, in andere gevallen volstaat een beeldbeschrijving. Dat hangt helemaal af van de opgave en wat er precies wordt getoetst. Maar ook bij geschiedenis spelen afbeeldingen een belangrijke rol, bijvoorbeeld een propagandaposter uit WO II waar de leerling informatie uit moet halen. Bij het beschrijven van zo’n afbeelding moeten we heel goed afwegen welke elementen voor de leerling relevant zijn en welke niet, zonder dat we te veel in de richting van het juiste antwoord sturen. Dat komt heel nauw. Het komt ook voor dat een afbeelding zo complex is dat ze niet tactiel kan worden weergegeven en ook niet goed kan worden omschreven. In samenspraak met het Cito proberen we die vragen te vervangen door soortgelijke vragen van hetzelfde niveau, maar waarbij het visuele element vervalt. In het uiterste geval wordt een opdracht uit de toets gehaald. We zorgen ervoor dat het niveau van de aangepaste toetsen en examens gelijk blijft aan het niveau van de toetsen en examens die ziende leerlingen krijgen. Alleen zo wordt gewaarborgd dat diploma’s van leerlingen met een visuele beperking van net zoveel waarde zijn als de diploma’s van ziende leerlingen.”

Vanzelfsprekend? 

De aangepaste examens maken het mogelijk dat ook leerlingen met een leesbeperking hun school kunnen afsluiten op dezelfde manier als alle andere leerlingen. Door de wet op Passend Onderwijs krijgen ook reguliere middelbare scholen te maken met aangepaste examens. Anne is blind en vertelt: “Ik heb mijn examens in gesproken versie, braille en als digitaal bestand besteld. Die versies houd ik naast elkaar, zodat ik gemakkelijk kan springen van vraag naar tekst. Ik zit in een aparte ruimte, zodat ik genoeg ruimte heb en andere leerling niet stoor met de gesproken examens. Verder heb ik zes uur de tijd in plaats van drie. Dat wordt wel een uitdaging, op twee dagen heb ik namelijk twee vakken.” 

Al vele jaren heeft Dedicon de speciale opdracht toetsen en examens toegankelijk te maken. Dat doen we in opdracht van Cito, DUO en Bureau ICE. Om studenten met een leesbeperking goed voor te bereiden, bieden we ook oefenexamens in een passende leesvorm aan. Zo zorgen we er samen voor dat leerlingen met een visuele beperking of met dyslexie op een passende manier hun eindexamens kunnen doen.

Aanvragen bij EduVip

Informatie over het aanvragen van toetsen en examens in aangepaste vorm kun je vinden op de website van EduVip.

Behalve de Leerling in beeld-doorstroomtoets van Cito kunnen basisscholen ook een doorstroomtoets van een andere aanbieder inzetten. Bijvoorbeeld de IEP-doorstroomtoets van Bureau ECI, AMN-doorstroomeindtoets, DOE Overheidsdoorstroomtoets of de DIA-toets van Diataal. Van deze toetsen past Dedicon ook de IEP-doorstroomtoets aan. De overige toetsen past Dedicon niet elk jaar standaard aan. Is dat wel wenselijk, dan is het advies om zelf contact op te nemen met de toetsaanbieder over de mogelijkheden.