Toegankelijkheid is essentieel voor een inclusieve, digitale ervaring. Het WCAG-principe 'Waarneembaar' staat centraal in deze missie. Maar wat houdt dit principe precies in? Simpel gezegd: alle lezers moeten digitale content kunnen waarnemen, ongeacht hun zintuiglijke beperkingen. In dit artikel leggen we uit hoe dit werkt en geven we praktische voorbeelden.
Wat betekent 'Waarneembaar'?
Volgens de officiële beschrijving in WCAG 2.2: "Informatie en componenten van de gebruikersinterface moeten toonbaar zijn aan gebruikers op voor hen waarneembare wijze." Het idee achter dit principe is dat elke lezer de content moet kunnen begrijpen via zien, luisteren, of voelen. Hieronder leggen we uit hoe dit principe in de praktijk werkt.
Voorbeelden van waarneembaarheid:
Blinde gebruikers
- Probleem: visuele content, zoals afbeeldingen of video's, is niet zichtbaar voor lezers die blind zijn.
- Oplossing: zorg voor alternatieven zoals tekstuele beeldbeschrijvingen, audiobeschrijvingen of echte tekst in plaats van afbeeldingen van tekst. Met een brailleleesregel of een synthetische stem kan de lezer deze content waarnemen.
Slechtziende gebruikers
- Probleem: slechtzienden kunnen moeite hebben met het onderscheiden van tekst en achtergronden.
- Oplossing: gebruik voldoende contrast tussen tekst en achtergrond, maak het mogelijk om tekstgrootte en -afstand aan te passen, en zorg dat lezers kunnen inzoomen.
Dove of slechthorende gebruikers
- Probleem: audiocontent zoals gesproken woorden in video's is niet hoorbaar.
- Oplossing: voorzie in ondertiteling of gebarentaal als alternatief. Dit maakt de content toegankelijk door visuele waarneming.
Kleurenblinde gebruikers
- Probleem: informatie die alleen via kleur wordt gecommuniceerd is onduidelijk.
- Oplossing: gebruik meer dan kleur om informatie over te brengen, zoals tekst of symbolen.
Richtlijnen voor 'Waarneembaar'
Het principe 'Waarneembaar' wordt ondersteund door vier specifieke richtlijnen:
- Tekstalternatieven (richtlijn 1.1)
Officieel luidt de tekst onder deze richtlijn: “Lever tekstalternatieven voor alle niet-tekstuele content, zodat die veranderd kan worden in andere vormen die mensen nodig hebben, zoals grote letters, braille, spraak, symbolen of eenvoudigere taal.”
Betekenis: Informatie moet altijd een tekstueel alternatief hebben. Dit geldt bijvoorbeeld voor afbeeldingen, video's en audiobestanden. Tekst is veelzijdig: het kan worden omgezet naar spraak, braille, of eenvoudigere taal. Hierdoor is informatie waarneembaar voor iedere lezer. Ook als de lezer niet kan zien of horen.
- Alternatieven voor op tijd gebaseerde media (richtlijn 1.2)
Officieel luidt de tekst onder deze richtlijn: “Lever alternatieven voor op tijd gebaseerde media.”
Betekenis: Deze richtlijn lijkt op voorgaande richtlijn 1.1 Tekstalternatieven. Er moet een alternatief beschikbaar zijn voor iets dat maar op één manier kan worden waargenomen (bijvoorbeeld auditief of visueel). Het verschil met voorgaande richtlijn is het type informatie en het alternatief.
Type informatie: het gaat hier specifiek over op tijd gebaseerde media. Op tijd gebaseerde media is media die tijd gebruikt als dimensie. Simpel gezegd gaat het hier over video en audio. Hieronder kunnen ook interacties vallen en animaties.
Het alternatief: het alternatief hoeft niet per se tekst te zijn. Het kan bijvoorbeeld ook audio zijn als alternatief voor beeld of beeld als alternatief voor audio. De criteria gaan specifieker in op de eisen die gesteld worden aan het alternatief.
- Aanpasbaar (richtlijn 1.3)
Officieel luidt de tekst onder deze richtlijn: “Creëer content die op verschillende manieren gepresenteerd kan worden (bijvoorbeeld eenvoudiger lay-out) zonder verlies van informatie of structuur.”
Betekenis: Content moet gepresenteerd kunnen worden op een wijze die de lezer wenst. Het kan zijn dat een lezer de informatie omzet naar een andere modus (vorm of uitvoering). Bijvoorbeeld spraak of braille. Het kan ook zijn dat een lezer de content wil zien op een specifiek soort scherm of met een specifieke scherm-oriëntatie (landschap of portret). In alle gevallen mag er géén informatie verdwijnen. Ook mag er geen informatie óver de informatie verdwijnen. Bijvoorbeeld in welke volgorde de informatie oorspronkelijk bedoeld is waargenomen te worden. Welke koppen er in de tekst staan. Wat de hiërarchie is van deze koppen. Of er sprake is van kaders, lijsten, tabellen et cetera.
- Onderscheidbaar (richtlijn 1.4)
Officieel luidt de tekst onder deze richtlijn: “Maak het voor lezers gemakkelijker om content te horen en te zien, waaronder scheiding van voorgrond en achtergrond.”
Betekenis: In voorgaande richtlijn is aangegeven dat een lezer moet kunnen kiezen in welke modus het de content wil gebruiken. Daarnaast zijn er ook eisen aan de content ongeacht of een persoon deze gebruikt in alternatieve vorm. Standaard moet content ook goed te onderscheiden zijn van de context. Ofwel achtergrond en omliggende content. Tekst moet bijvoorbeeld goed zichtbaar zijn ten opzichte van de achtergrond. Auditieve informatie moet goed hoorbaar zijn ten opzichte van achtergrondgeluid. Hierbij is contrast van kleur en geluid bijvoorbeeld belangrijk. Daarnaast is het belangrijk dat een gebruiker deze onderscheidbaarheid voor zichzelf kan verbeteren. Bijvoorbeeld door in te zoomen, tekstvormgeving aan te passen of kleurfilters te gebruiken. De digitale content mag deze aanpassingen niet belemmeren.
Waarom is dit belangrijk?
Het waarneembaar maken van content is een fundamentele stap naar inclusie. Door rekening te houden met de diversiteit aan lezers, geef je iedereen de mogelijkheid om te genieten van jouw digitale content. Bovendien helpt het naleven van de WCAG-richtlijnen je te voldoen aan wettelijke vereisten en verbeter je de gebruikerservaring voor iedereen.
Aan de slag met waarneembaarheid
Wil je jouw website of digitale product toegankelijker maken? Begin dan met het toepassen van deze richtlijnen. Analyseer je huidige content en zorg voor de juiste alternatieven. Door kleine verbeteringen door te voeren, maak je een wereld van verschil voor je gebruikers!
Samen maken we het digitale content toegankelijk voor iedereen. Doe je mee?
