Initieel zijn EPUB-publicaties ontwikkeld om toegankelijk te zijn voor zoveel mogelijk mensen. Toegankelijkheid speelde al een rol toen EPUB nog in de kinderschoenen stond. Het is daarom ook niet vreemd dat toegankelijkheidsmetadata een degelijke plek heeft in het EPUB-bestand zelf. Vanuit de standaard EPUB Accessibility 1.1 is uitgebreid beschreven welke metadata uit Schema.org CreativeWork opgenomen moeten worden om informatie over de toegankelijkheid van de publicatie te delen, zodat een lezer een optimale toegankelijke leeservaring heeft. In dit artikel gaan we uit van die verplichte en aanbevolen metadata. Daarmee wordt informatie gegeven over toegankelijkheid en optimaal gebruik van publicaties, conformiteit aan standaarden en juridische uitzonderingen.
Toegankelijkheid en optimaal gebruik van publicaties
De eigenschappen van publicaties worden in Schema.org vastgelegd onder vijf properties:
- accessMode: deze property gaat over de soorten inhoud van een publicatie. Bijvoorbeeld tekst, afbeeldingen, video, wiskundige formules, muzieknotaties of datavisualisaties.
- accessModeSufficient: deze property gaat over alle manieren waarop je de publicatie kunt lezen. Bijvoorbeeld tekstueel, visueel, auditief of tactiel. Hiermee wordt duidelijk of je als gebruiker van schermleessoftware de content volledig tekstueel kunt waarnemen en of er dus tekstalternatieven zijn voor afbeeldingen.
- accessibilityFeature: met deze property worden alle eigenschappen en verrijkingen van een publicatie aangegeven. Het gaat dan bijvoorbeeld over navigatiemogelijkheden, alternatieven, beveiliging en extra verrijkingen zoals MathML.
- accessibilityHazard: deze property geeft informatie over of er risico’s zijn bij het gebruik van de publicatie. Bijvoorbeeld door geluid, beweging(simulatie) of flitsen.
- accessibilitySummary: Met deze property kan op begrijpelijke wijze informatie gegeven worden over de toegankelijkheid van een publicatie. En dan met name over verantwoording of verklaring van ontoegankelijkheden, extra verrijkingen en informatie die niet met andere metadata vastgelegd wordt.
Hoe deze eigenschappen opgeslagen kunnen worden in een EPUB is te lezen in artikel Maak toegankelijkheid van EPUB helder met metadata. In de EPUB Accessibility Techniques 1.1 onderdeel Discover metadata techniques (W3C) zijn technische specificaties te vinden.
Schema.org bevat een veelvoud aan metadata die informatie geven over aan welke standaard de publicatie voldoet. Hierbij gaat het over standaarden of richtlijnen voor toegankelijkheid. Er kan bijvoorbeeld aangegeven worden of voldaan wordt aan EPUB Accessibility 1.1, welke WCAG-versie en welk WCAG-niveau.
Daarnaast kun je aangeven wie de publicatie heeft getest of gecertificeerd en kan er verwezen worden naar contactinformatie of url’s voor meer informatie over de toegankelijkheid.
In artikel De standaard EPUB Accessibility 1.1 staat beschreven hoe deze metadata gevuld kunnen worden.
Juridische uitzondering
Als je valt onder een van de uitzonderingen die beschreven zijn in de Europese Toegankelijkheidsakte, hoef je wellicht niet te voldoen aan alle toegankelijkheidseisen. In dat geval geef je met metadata zoveel mogelijk aan, aan welke eisen je wel voldoet. Eventueel beschrijf je in de Toegankelijkheidssamenvatting (accessibilitySummary) waaraan je niet voldoet.
Je kunt met metadata ook aangeven dat je onder de uitzonderingen valt en welke uitzonderingen dat zijn. Let op: het gaat hier om de uitzonderingen in de EAA. Als je publicaties buiten de EU verschijnen, kan het zijn dat deze uitzondering niet opgaat. Meer over hoe je deze metadata toevoegt in je EPUB kun je terugvinden in The EPUB Accessibility exemption property (W3C).
Informatie voor tijdens het lezen
Schema.org als toegankelijkheidsmetadata wordt toegevoegd aan een publicatie zelf. Deze is dus niet beschikbaar als een lezer de publicatie nog niet heeft gekocht of geleend. De metadata heeft niet als doel vooraf informeren, maar om tijdens het gebruik de lezer te informeren. Zodat de lezer goed weet op welke wijze, bijvoorbeeld met welke instellingen de publicatie zorgt voor een goede toegankelijke leeservaring. Hoe je informatie vooraf levert aan de lezer en hoe de gebruiker eigenlijk precies weet wat er bedoeld wordt met de metadata lees je in het artikel Toegankelijkheidsmetadata toevoegen volgens standaarden.
