We starten met het aanbrengen van structuur en overzicht. Bij schoolboeken voor het basisonderwijs gaan we nog een stapje verder. We vertalen visuele informatie zoals kaders, symbolen, schema’s en kleurgebruik - als ze relevant zijn voor de leerling - zo veel mogelijk naar aanwijzingen in tekst. En we beschrijven afbeeldingen of zetten ze om naar voelbare tekeningen. Naar die tekeningen wordt verwezen in de tekst, zodat de leerling altijd weet wanneer hij de tekeningenband erbij moet pakken. En er wordt ook uitleg gegeven over de inhoud van de tekening.
Instructies op maat
We helpen basisschoolleerlingen nog wat verder op weg door ook instructies aan te passen, zodat de opdrachten beter geschikt zijn voor verwerking op de computer. Denk aan opdrachten waarbij ze moeten omcirkelen, kleuren, tekenen of verbinden met lijntjes. Dan herschrijven we de instructie, zodat de leerling zijn antwoord kan typen of aankruisen in het Edu-tekstbestand. Als een leerling met geprint braille werkt, kan hij zelf een antwoordblad maken waarop hij de antwoorden noteert. Of – voor de allerjongsten - bijvoorbeeld een buddie plakken bij het juiste meerkeuzeantwoord in het brailleboek.
Extra overzicht
Verder bieden we de leerlingen overzicht door aan het begin van elke opdracht te vermelden hoeveel zinnen of (rijtjes) sommen de opdracht heeft. Zo komen ze niet voor verrassingen te staan. Een ziende leerling ziet in één oogopslag hoe de pagina is opgemaakt en wat hem in de les zoals te wachten staat. Een brailleleerling moet de pagina regel voor regel doorwerken en mist dat overzicht. Dit doen we tot en met groep 6.
Lopende tekst
Beeldbeschrijvingen worden voor het basisonderwijs geïntegreerd in de tekst. Zodat de leerling ongehinderd door kan lezen, zonder vervelende codes of overbodige witregels die bijvoorbeeld het begin en einde van een afbeelding markeren. We zorgen ervoor dat alle informatie, zowel uit tekst als afbeeldingen, duidelijk gerangschikt is voor de leerling, zonder onnodige ballast.
Volgorde
Soms passen we de volgorde aan. Het kan bijvoorbeeld handig zijn om een vraag boven een leestekst te zetten in plaats van eronder, zodat de leerling al weet waar hij tijdens het lezen van de tekst op moet letten. Of we kiezen ervoor om tekstelementen te herhalen, zodat de leerling niet steeds hoeft terug te bladeren om informatie op te zoeken. Dat kost een leerling die braille leest vaak veel meer tijd. Denk aan een woordenlijstje of een citaat uit een leestekst, dat nodig is bij het beantwoorden van een vraag.
Dicht bij het origineel
We proberen met onze didactische aanpassingen zo dicht mogelijk bij het origineel te blijven. We houden goed in de gaten welk doel de uitgever met elke opdracht heeft. Dedicon maakt de opdrachten uit het bestaande boek toegankelijk, maar vervangt ze niet door iets geheel nieuws. De verwerking kan voor de brailleleerling net even anders zijn, maar het sluit inhoudelijk altijd aan bij wat de ziende leerlingen doen, en de uitkomst is in principe hetzelfde. Dit bevordert het samenwerken tussen blinde en ziende leerlingen en het meedoen met klassikale instructies en nabesprekingen. En bijvoorbeeld ook, in de hogere jaargroepen, het zelfstandig gebruik van een antwoordenboek.
Niet alles is toegankelijk
Soms kunnen we een opdracht niet op een werkbare manier toegankelijk maken. Bijvoorbeeld een kijkplaat waarin leerlingen iets moeten kleuren, wat niet in een paar woorden kan worden beschreven. Of zeer visuele rekenopdrachten over camerastandpunten en perspectief. Dan kunnen we ervoor kiezen om de opdracht weg te laten, maar we proberen dat uiteraard zo veel mogelijk te voorkomen. Toch kunnen er zo hiaten ontstaan in het lesmateriaal . Om die op te vullen heeft Dedicon de serie Op de tast ontwikkeld. Deze serie bestaat uit tekeningenbanden met uitleg over allerlei educatieve onderwerpen. Het zijn onderwerpen die voor blinde leerlingen vaak wat minder vanzelfsprekend zijn, maar waarvoor binnen de context van de lesmethode geen ruimte is om ze goed uit te leggen.
Aanpassingen op niveau
De didactische aanpassingen worden afgebouwd in groep 7 en 8. Zo wordt de leerling voorbereid op de overgang naar het voortgezet onderwijs, waarvoor veel minder aanpassingen worden gedaan. Zo geven we in de hoogste groepen niet meer steeds aan hoeveel zinnen of sommen een opdracht bevat. En worden tabellen voor de jongste leerlingen nog uitgeschreven, maar wordt in de bovenbouw vaker gekozen voor een echte tabel, zodat ze ook hiermee leren omgaan.
