Beeldbeschrijvingen maken: een vak apart

Hoe werkt dat, zo'n beschrijving maken?

Didactisch specialist Minke van Weert legt uit: “Je moet eerst weten wat het doel van de afbeelding is. Is het nodig om de afbeelding te beschrijven? Of staat er eigenlijk al een beschrijving in de gegeven tekst. Wat mist een blinde lezer als de afbeelding ontbreekt?”

Toch is het niet altijd nodig om een beeldbeschrijving bij een afbeelding of foto te maken. Minke van Weert: "Schoolboeken staan vaak vol tekeningen en foto’s. Veel daarvan zijn decoratief en niet nodig om de lesstof te begrijpen. We kiezen er daarom voor om alleen noodzakelijke afbeeldingen te beschrijven. Maar in plaats van een beeldbeschrijving kunnen we er ook voor kiezen om de opdracht anders te formuleren. Bij puzzels bijvoorbeeld doen we dit soort didactische aanpassingen. En een voelbare tekening kan soms ook meer duidelijkheid bieden dan een beeldbeschrijving. Denk aan grafieken. Een combinatie is trouwens ook denkbaar: een voelbare tekening in combinatie met een beeldbeschrijving.”

Wanneer besloten wordt dat een afbeelding moet worden beschreven, moet de beeldbeschrijver ook weten voor welke doelgroep de afbeelding bedoeld is. “Het maakt natuurlijk verschil of een leerling in de onderbouw of bovenbouw zit, welk niveau iemand heeft. Als er al veel voorkennis is, dan kun je bepaalde dingen weglaten in de beeldbeschrijving."

Alleen de essentie

Beeldbeschrijving dienen zo kort en duidelijk mogelijk te zijn. Het lezen van omvangrijke teksten kost een leerling met een visuele beperking veel tijd en energie. “Algemene kenmerken van een beeld worden als eerste beschreven, daarna komen de details aan bod. Maar niet elk detail wordt benoemd.” Minke beschrijft wat ze ziet en niet wat ze ervan vindt. “De boodschap of betekenis moet duidelijk worden. Kleuren worden alleen beschreven als het relevant is.”

Voorbeelden

Om je een duidelijker beeld te geven staan hieronder twee voorbeelden. De eerste afbeelding komt uit een geschiedenisboek, de tweede uit een Engels boek. 

Voorbeeld 1:

[Beeldbeschrijving] Schilderij van een lange straat. Aan de linkerkant staan huizen van twee of drie verdiepingen. Sommige zijn van hout, andere  zijn van steen. Aan de rechterkant staat een groot stenen gebouw. Vooraan is een poort met een ronde boog. Aan een pilaar hangt een Mariabeeld. In de verte zijn kerktorens en een kasteel te zien. Op straat lopen veel mensen maar er scharrelt ook een varken tussen en er staan twee ingespannen koeien. In het midden loopt een bestuurder van de stad. Hij draagt mooie kleren en heeft een brief in zijn hand. Iets achter hem zit een rijke man op een paard. Vooraan staat een handelaar met zakken graan. Een keurmeester bekijkt het graan aandachtig. Rechtsvoor staat een man met een dikke bontjas en bontmuts. Linksvoor staat een meisje met een pop. Haar moeder geeft een bedelaar een broodje. 

[Bron: Geschiedeniswerkplaats - informatiewerkboek vmbo-t/havo 1]

Voorbeeld 2:

[Beeldbeschrijving] Tekening van een kamer met vijf katten. Een witte kat met grijze vlekken ligt in een mand te slapen. Een slanke, bruine, kortharige kat springt van de vloer op een groene stoel. Een witte, pluizige, langharige kat zit op de tafel. Deze kat kijkt je met grote zwarte ogen aan en houdt zijn kopje scheef. Een dikke oranje kat met een norse blik rekt zich uit op de bank en krabt met zijn nagels de leuning kapot. Een dunne, roze naaktkat met een grijs jasje aan staat naast de bank op de grond. 

[Bron: Stepping Stones 1 - text/workbook vmbo-kgt]

Beeldbeschrijving versus audiodescriptie

Wat is eigenlijk het verschil tussen beeldbeschrijving en audiodescriptie? Beeldbeschrijvingen hebben betrekking hebben op stilstaand beeld. Bij audiodescriptie daarentegen gaat het juist om bewegend beeld. Hierbij beschrijft een stem alle visuele elementen die van belang zijn om een goed begrip te krijgen van een film, tv-programma, theatervoorstelling of fragmenten daarvan. Bijvoorbeeld beelden of handelingen in scenes van een film, video of theatervoorstelling. Ze worden op beknopte wijze beschreven. Meestal gebeurt dit in de natuurlijke pauzes, tussen de dialogen door.