Transcript: interview WCAG-richtlijnen

Dit transcript hoort bij de video Wetgeving 10: WCAG-richtlijnen (interview):

[Emiel] Hoi! In de vorige video hebben we gesproken over waarom de Europese Toegankelijkheidsakte van belang is voor uitgevers van e-books en leveranciers van elektronische producten en diensten. In 2025 wordt deze Europese Toegankelijkheidakte verankerd in nationale wetgeving. Dat betekent dat uitgevers van elektronische producten en diensten zich nu al moeten voorbereiden daarop. Want, zodra de Europese Toegankelijkheidsakte in de wet is opgenomen, worden striktere voorwaarden gesteld.

Mijn naam is Emiel van Koot en in deze video spreek ik met Marian Oosting, zij is expert bij Stichting Dedicon. Met haar praat ik over de eisen en voorwaarden die worden gesteld aan digitale publicaties.

Marian, de Europese Toegankelijkheidsakte wordt nu omgezet in nationale wetgeving. Welke voorwaarden gaan precies gelden als deze wet ingaat in 2025 en welke eisen worden bijvoorbeeld gesteld aan e-books?

[Marian] Wie toegankelijke producten en diensten wil maken en aan de wetgeving wil, of moet voldoen, heeft natuurlijk standaarden nodig. En een van die standaarden zijn de Web Content Accessibility Guidelines ook wel WCAG genoemd. Het is een verzameling van kwaliteitseisen voor de toegankelijkheid van digitale content.

[Emiel] Maar dat zijn eisen voor websites. Die bestaan toch al langer?

[Marian] Ja, dat klopt. De eerste versie van de WCAG, die dateert uit 2008. En die zijn toen opgesteld die eisen daarin die zijn opgesteld door het World Wide Web Consortium; het w3c. En omdat de Europese Toegankelijkheidsakte in eerste instantie vooral gericht is op online producten en diensten, zijn de eisen in die akte gebaseerd op de versie WCAG 2.1 en die dateert uit 2018. Maar de WCAG gaat natuurlijk met zijn tijd mee en uiteraard zullen er te zijner tijd natuurlijk wel nieuwere versies verschijnen.

[Emiel] Oké, en wat is het doel van de WCAG?

[Marian] Simpel gezegd is dat het verbeteren van de digitale ervaring voor mensen met een functiebeperking. En de WCAG moet je dan ook vooral zien als naslagwerk om dat doel te bereiken.

[Emiel] En wat betekent het dan concreet? Wat zijn die WCAG richtlijnen?

[Marian] De WCAG- richtlijnen zijn gebaseerd op vier principes:

De eerste is Waarneembaar. En dat betekent dat content van een website of een digitaal document, maar ook een e-book voor meer dan één zintuig waarneembaar moet zijn.

De tweede is Bedienbaar. En dan gaat het over de interface van het platform, waarop de informatie te lezen is. Denk bijvoorbeeld aan de navigatie van een website, maar ook dat je zonder een muis de informatie op een website gewoon goed kunt lezen.

Het derde principe is Begrijpelijk. En dat betekent dat alle content op een website of bijvoorbeeld een pdf, voor iedereen begrijpelijk moet zijn. Maar ook de bediening moet begrijpelijk zijn. Dus een zoekknop op een pagina op een website moet niet op de ene pagina 'zoeken' heten, en op andere 'search', want dat is gewoon onbegrijpelijk.

Het vierde basisprincipe is Robuust. En dan gaat het erom dat browsers en hulpapparatuur, zoals tekst-naar-spraak software, informatie zonder fouten weergeven. Het is dus van belang dat de code niet vol met fouten zit die een juiste weergave en juist gebruik verhinderen. Het is dus van belang dat applicaties goed met elkaar kunnen praten.

[Emiel] En kun je dat concreter maken, hoe zit dat als je bijvoorbeeld een video op een website wilt publiceren?

[Marian] Stel je wilt van een interview een video maken, zoals dit. Dan moet je ervoor zorgen dat je van de audio in die video en tekstueel alternatief aanbiedt. En dat kun je bijvoorbeeld doen door ondertiteling eraan toe te voegen, zoals je onderin deze video ziet. Of je maakt een transcript van de hele audio en die plaats je in de beschrijving van de video. De video wordt daarmee ook waarneembaar en begrijpelijk voor mensen die niet, of niet goed kunnen horen. En zo kan iemand die blind is ook waarnemen wat er in een film, tv-programma of een video gebeurt als iemand even niet praat. Wie is de Mol, Boer zoekt vrouw en Het verhaal van Nederland, zijn enkele voorbeelden van tv-programma's die al van audiodescriptie zijn voorzien. Maar het is nog echt nog lang geen gemeengoed.

[Emiel] Zijn er nog andere voorbeelden van WCAG -richtlijnen in digitale publicaties?

[Marian] Jazeker, want de verzameling WCAG-richtlijnen zijn heel omvangrijk. Om een paar voorbeelden te noemen, denk bijvoorbeeld aan voldoende contrast tussen tekst en achtergrond. Dus witte letters op een lichte achtergrond, dat biedt gewoon veel te weinig contrast. Maar zwarte letters op een lichte achtergrond is veel beter.

Daarnaast: betekenisvolle linkteksten die goed vertellen waar je naartoe gaat als je op zo'n linkje klikt. Dus gebruikt niet 'klik hier', maar 'lees de nieuwsbrief' bijvoorbeeld.

En een andere zijn tekstalternatieven bij afbeeldingen of beeldbeschrijvingen die goed de essentie beschrijven van wat er op een beeld te zien is voor blinden en slechtzienden sitebezoekers, want die ontbreken nog wel eens.

[Emiel] Oké, WCAG is dus de standaard, waarmee je publicaties, websites en e-books kunt toetsen op toegankelijkheid. Nou begrijp ik dat e-books vaak in EPUB-formaat worden uitgegeven. Hoe zit dat?

[Marian] Ja, EPUB is in Europa op dit moment het meest gebruikte formaat om e-books te publiceren. De laatste generatie EPUB-bestanden zijn de EPUB3-bestanden. En het speciale aan die bestanden is, dat je die vanaf de bron al toegankelijk kunt maken. En ze vertonen ook sterke overeenkomsten met websites en ja, daarvoor gelden natuurlijk weer die WCAG-richtlijnen.

Daarnaast gelden er voor EPUB3-bestanden nog wat extra eisen, zoals het synchroon laten lopen van tekst en audio en speciale eisen voor de distributie.

[Emiel] Oké, dus als je aan de WCAG wil voldoen, dan voer je vaak achteraf pas aanpassingen door aan digitale content die al eerder hebt gepubliceerd?

[Marian] Ja, dat klopt. En je kunt het natuurlijk ook veel beter aan het begin doen en aan de bron, want dat scheelt je gewoon achteraf veel tijd en kosten.

[Emiel] Moeten digitale publicaties en websites meteen al aan alle WCAG-eisen voldoen?

[Marian] Nee, de WCAG-richtlijnen die zijn onderverdeeld in drie niveaus:

Allereerst heb je de belangrijkste eisen op niveau A. Vervolgens heb je kwaliteitseisen op niveau dubbel A, AA, en dan heb je nog de eisen op het niveau AAA, dus triple A.

De gradaties geven voor het belang aan, en niet de complexiteit. Zo is beeldbeschrijving bijvoorbeeld een allereerste succescriterium op niveau A, maar het is wel complex en niet 1-2-3 te realiseren.

Aan de andere kant; er zijn bijvoorbeeld ook triple-A-richtlijnen, die waarschijnlijk dermate eenvoudig zijn dat je ze al heel snel gerealiseerd hebt. Denk bijvoorbeeld aan een kruimelpad of begrijpelijke taal.

Verder is het goed om te weten dat als je moet voldoen aan het tweede niveau, dan moet je wel voldoen aan beide niveaus, dus A en dubbel A. En dat geldt bijvoorbeeld op dit moment voor alle digitale uitgaven en websites. Die moeten dus voldoen aan A en dubbel A.

En verder is het zo dat de eisen op het niveau van triple A, die zijn op dit moment niet vereist, maar ja, het is natuurlijk wel 'hoe meer, hoe beter'.

[Emiel] Wat zou je adviseren aan uitgeverijen die hun publicaties toegankelijk willen maken?

[Marian] De WCAG is een enorm naslagwerk en ik kan me voorstellen dat het wat afschrikt als je er mee wilt gaan beginnen. Een handige website waar veel trainingsmateriaal te vinden is om de WCAG te begrijpen en om toe te passen is inclusiefpubliceren.nl. Je vindt daar heel veel tips, ervaringen van anderen, video's en veel links naar handige websites die kunnen helpen om, zeg maar, te starten met die WCAG-richtlijnen. Je wordt daar stap voor stap meegenomen, want je vindt daar tips, video's, aanbevelingen, ervaringen van anderen, maar ook heel veel links die heel behulpzaam kunnen zijn. Ik zou daar als eerste gewoon mee beginnen.

[Emiel] Kortom, ga snel een kijkje nemen op inclusiefpubliceren.nl..

[Marian] En wil je al onze reeks over toegankelijk publiceren bekijken? Klik verder of abonneer je dan op ons Youtube-kanaal via deze link.