Motorische beperkingen

Wat is een motorische beperking?

Als je wordt beperkt in de bewegingsmogelijkheden van het lichaam, is er sprake van een motorische beperking. Dit kan van invloed zijn op je fijne motoriek, zoals je vingers bewegen bij het gebruik van een muis, tot je grove motoriek, zoals lopen of het bewegen van je ledematen.

Oorzaken en impact

Motorische beperkingen kunnen verschillende oorzaken hebben, zoals bijvoorbeeld een neurologische aandoening, lichamelijke verwondingen of genetische aandoeningen. De impact hiervan is niet alleen lichamelijk, maar kan bij sommigen ook psychologisch en sociaal ingrijpend zijn, doordat het vermogen om onafhankelijk te functioneren vaak verminderd wordt.

Interactie met digitale apparaten

Je kunt je voorstellen dat een motorische beperking invloed heeft op de interactie met digitale apparaten zoals computers, smartphones, websites en applicaties. Zo kan de bediening van de muis, toetsenbord of touchscreen lastig of zelfs onmogelijk zijn, door beperkte nauwkeurigheid van bewegingen. Denk aan kleine knoppen of hyperlinks, het omslaan van een pagina, invullen van een formulier of scrollen door een document.

Hier volgen een aantal voorbeelden van motorische beperkingen, die het gebruik van digitale apparaten en publicaties lastig kunnen maken.

• Fijne motoriek: Je hebt moeite met het gebruik van vingers en handen. 
• Grove motoriek: Je ervaart problemen met grotere bewegingen zoals het (juist) verplaatsen van armen. 
• Spierzwakte: Je hebt verminderde kracht in je spieren.
• Tremoren: Je ervaart onwillekeurige trillingen en bewegingen.
• Spasticiteit: Je ervaart onwillekeurige spiersamentrekkingen.

Om een beetje een idee te krijgen hoe lastig het kan zijn om met een handtremor een telefoon of computer te bedienen, bekijk dan eens deze video van AxessLab. In de video zien we hoe iemand probeert te scrollen op zijn mobiel. De artikelen op het mobiele platform staan direct achter elkaar. Hierdoor lijkt het scherm één grote knop. Een oplossing zou zijn om meer ruimte tussen de artikelen te plaatsen en per artikel een unieke link te maken. LET OP: deze video is van een externe bron en bevat (nog) geen audiodescriptie. Tekst loopt door onder de video.

Hulptechnologieën

Een motorische beperking kan het gebruik van (digitale) applicaties en/of publicaties moeilijk of zelfs onmogelijk maken. Vaak zitten de problemen dus in de bediening van een app, website of de digitale content. Hulptechnologieën kunnen hierbij uitkomst bieden.

Voorbeelden van hulptechnologie zijn:

• Spraakbesturing
• Gesproken boeken 
• Aangepaste toetsenborden
• Andere bedieningsmethoden

Ondanks dat digitale content nog niet altijd volledig toegankelijk is, zijn digitale publicaties toch vaak hét alternatief voor fysieke publicaties. Boeken, kranten en tijdschriften kunnen namelijk niet door iedereen worden vastgehouden, op de juiste afstand geplaatst worden of pagina’s kunnen niet omgeslagen worden. 

Digitale toegankelijkheid verbeteren

Om digitale toegankelijkheid te verbeteren voor mensen met motorische beperkingen, kunnen verschillende aanpassingen worden gedaan, bijvoorbeeld:

• Toetsenbordnavigatie: alternatieve toetsenbordtoegang, zoals het gebruik van sneltoetsen of aangepaste toetsenbordinstellingen, maken het mogelijk om zonder muis door een website of app te navigeren. Spraakbesturing kan een alternatief zijn voor het typen van tekst.
• Aanpasbare elementen: o.a. grote knoppen of vergroting van de content maken het makkelijker om te navigeren.
• Gebruik van spraakherkenning: mensen die moeite hebben met typen of het bedienen van een touchscreen, kunnen spraakherkenningstechnologie inzetten om opdrachten uit te voeren.
• Langere tijdsperioden voor interactie: wegens een motorische beperking kan het langer duren om een actie uit te voeren, zoals het klikken op een knop of invullen van een formulier. Extra tijd of flexibele tijdsinstellingen kunnen ervoor zorgen dat de gebruiker niet onder druk staat.
• Mogelijkheden voor aangepaste hardware: gebruik maken van alternatieve inputapparaten, zoals speciale toetsenborden, muizen of bedieningstoestellen.
• Eenvoudig ontwerp: eenvoudige en intuïtieve ontwerpen zonder overbodige animaties of onduidelijke knoppen maken het makkelijker om te navigeren. Dit kan voor mensen met motorische beperkingen het verschil maken tussen gebruiksvriendelijk en frustrerend.

Toegankelijk door hulptechnologieën en aanpassingen

Mensen die ledematen missen of niet kunnen gebruiken, gebruiken vaak andere manieren om een (digitaal) apparaat te bedienen. Denk hierbij aan spraak, de ogen of een aanwijzer zoals een pen of blaassysteem. Alsnog kan dan het vasthouden of plaatsen van een apparaat in de juiste richting of op comfortabele afstand een probleem zijn.  

Door deze aanpassingen en hulptechnologieën in acht te nemen bij de ontwikkeling van digitale tools en content, worden ze toegankelijker voor deze groep mensen. Het implementeren van deze aanpassingen draagt bij aan een inclusievere digitale samenleving, waarin iedereen toegang heeft tot dezelfde informatie en content.

Bronnen: Dedicon, Axess Lab