“Toegankelijkheid? We gaan voor goud!”

Museum Helmond timmert aan de weg van inclusie

“We vinden het belangrijk dat iedereen mee kan doen, ook mensen met een beperking. Daarom zetten we sinds anderhalf jaar fors in op toegankelijkheid.” Aan het woord is Rosie Lelivelt, coördinator publieksactiviteiten en projectleider Toegankelijkheid voor Museum Helmond. Voor blinde en slechtziende bezoekers van het Brabantse museum maakte Dedicon verschillende voelbare replica. “Behalve dat onze beide locaties van het museum, Kunsthal Helmond en Kasteel Helmond, rolstoelvriendelijk zijn, willen we ook dat onze tentoonstellingen voor zoveel mogelijk doelgroepen aantrekkelijk zijn.”

Om tot een goed toegankelijke collectie te komen, werkte Lelivelt veel samen met mensen uit de verschillende doelgroepen. Mensen met autisme, dementie, doven en slechthorenden, blinde en slechtziende mensen of met een andere functiebeperking. Zo hield ze gesprekken met focusgroepen en liet hen aanpassingen testen. “We kwamen er bijvoorbeeld achter dat onze audiotour eigenlijk ongeschikt was voor mensen met een visuele beperking. Bezoekers kregen namelijk een apparaatje met touchscreen mee. Dan zie je ter plekke dat blinde en slechtziende mensen daar niet mee uit de voeten kunnen. Dat was een echte eye opener.”

Beeldbeschrijving en voelbare replica’s

Voor mensen met een visuele beperking moest dus een alternatief worden bedacht. “Blinde museumbezoekers komen meestal niet alleen. Vaak zie je de begeleiders toelichting geven bij de kunstobjecten. Op basis van dat gegeven kwamen we op het idee van fysieke rondleidingen door kasteelgidsen, getraind in het geven van beeldbeschrijving. Tijdens die rondleidingen laten de gidsen voelbare objecten rondgaan. Replica’s die de blinde bezoekers op de tast kunnen verkennen.”

3D-model

Dedicon heeft onder andere een 3D-model van het kasteel gemaakt, waarmee blinde bezoekers op de tast een indruk krijgen van de 700-jarige waterburcht met vier torens en binnenplein. Een andere voelbare replica is gemaakt van het 17e-eeuwse schilderij van Anna Maria van Reuschenberg. “De symboliek van haar kleding en het mooie verhaal erachter krijgen extra élan, doordat we behalve het voelbare schilderij ook stoffen laten voelen. Zoals de stof van haar kanten kraag en mouwstukken en de parels die ze droeg.”

Hét pronkstuk van het kasteel Helmond is echter geen schilderij, maar een schaakstukje. Ook daarvan heeft Dedicon een 3D-model gemaakt. Rosie Lelivelt: “Het is de belangrijkste vondst van het oude huis en voor die tijd al heel kostbaar. Het materiaal is van walrusivoor. Daarnaast heeft het een uitgesproken vorm en grootte, anders dan de schaakstukken van nu. Mooi dus dat blinde en slechtziende museumbezoekers daar nu ook een indruk van kunnen krijgen.”

Kleine aanpassingen, veel winst

Behalve bovengenoemde reliëfwerken, worden aanvullend ook nog twee voelbare plattegronden gemaakt: een plattegrond van Kunsthal Helmond en een plattegrond van Kasteel Helmond. Beiden voorzien van braille. De investeringen in toegankelijkheid werpen inmiddels hun vruchten af. “Het zingt steeds meer rond; steeds vaker weten blinde en slechtziende bezoekers ons museum te vinden. En de reacties van deze bezoekers zijn enthousiast. Zo was er laatst een bezoeker die na de rondleiding met kasteelgids zei: ‘Het lijkt alsof ik een heel boek heb uitgelezen!’”
Dit smaakt naar meer en dus zal Museum Helmond de komende jaren blijven investeren in toegankelijkheid. Lelivelt: “Met slechts kleine aanpassingen kan eigenlijk al heel veel worden bereikt. Als je brons, zilver of goud kunt behalen, dan scoren we nu zilver. En natuurlijk, uiteindelijk willen we goud!”