Afbeeldingen lezen met je vingers?

Onze productmanager Reliëf bij Dedicon vertelt: “Met voelbare tekeningen kunnen mensen die blind of slechtziend zijn zich een veel beter beeld vormen van de wereld om zich heen. Een hele verrijking. Echter, voelbare tekeningen met de vingers ‘lezen’ moet je aanleren en oefenen. Bovendien is er uitleg nodig, vooral bij ingewikkelde tekeningen of een onderwerp waar je nog niet mee bekend bent. Daarbij speelt ook dat veel mensen niet bekend zijn met het bestaan en de verkrijgbaarheid van dit soort tekeningen, of hebben in het verleden slechte ervaringen gehad met minder goede tekeningen zónder uitleg. Maar wie eenmaal op de juiste manier gebruik maakt van kwalitatieve tekeningen, hecht daar juist enorm veel waarde aan.” Voor Dedicon en Bibliotheekservice Passend Lezen (BPL) voldoende reden om de handen ineen te slaan.  

Proefabonnement 

Dedicon en BPL hebben proefabonnement ontwikkeld. Lezers met een visuele beperking hebben voelbare tekeningen van uiteenlopende onderwerpen met bijbehorende uitleg in grootletter, braille en audio ontvangen. Daarnaast is ook een thuiscursus ‘Leren lezen van reliëftekeningen’ ontwikkeld. “Op voorhand wisten we niet hoeveel mensen de uitleg in braille, dan wel in audio of grootletter nodig zouden hebben,” vertelt de projectmanager bij Dedicon. En dus hebben we per reliëftekening de uitleg maar in alle leesvormen beschikbaar gemaakt. Een inclusief product dus.”  

“Het is leuk om te ervaren hoe een tekening steeds duidelijker wordt wanneer je hem stap voor stap aan de hand van de uitleg doorneemt.” – klant BPL 

Verrassend  

Na het toesturen van de eerste voelbare tekening met emoticons, hebben zich veel klanten aangemeld voor een proefabonnement. Zij ontvingen vervolgens voelbare tekeningen van onder andere Da Vinci’s Man van Vitruvius, een windmolen en de grens van Noord-Ierland. BPL: “Uit het klanttevredenheidsonderzoek bleek naderhand dat de overgrote meerderheid veel plezier heeft beleefd aan het proefabonnement. De deelnemers waren nieuwsgierig en vonden de tekeningen erg verrassend.”   

“Leuk om een idee te krijgen wat anderen in het echt zien.” - klant BPL 

Ook bleek de cursus om deze reliëftekeningen te leren lezen geen overbodige luxe te zijn. “Bijna een kwart van de onderzoekdeelnemers gaf aan het toch wel erg moeilijk te vinden om de voelbare tekeningen te lezen,” aldus BPL. “Dankzij het proefabonnement is er nu gelukkig voldoende oefenmateriaal.” 

Grotere belevingswereld 

De winst van de tekeningen zit ‘m vooral in de betekenis van de tekeningen zelf. “Neem nou bijvoorbeeld een windmolen en hoe groot deze is ten opzichte van een ‘gewone’ Hollandse molen. Of ten opzichte van een mens. In tekst kun je dat aan iemand die blind is haast niet uitleggen. Met deze voelbare tekeningen lukt dat wel. Een beeld zegt in dit geval toch nog altijd meer dan duizend woorden. En daarmee wordt de belevingswereld van mensen met een visuele beperking letterlijk groter.” 

 “Vooral de dingen die je je niet goed kunt voorstellen, daarbij helpen dit soort tekeningen enorm.” – klant BPL 

Format voor audio 

Behalve het voordeel van reliëftekeningen voor blinden en slechtzienden heeft de pilot ook gezorgd voor een kwaliteitsslag. “Een belangrijk leerpunt was namelijk dat het inspreken van instructies bij voelbare tekeningen andere eisen stelt dan het inspreken van boeken, kranten en tijdschriften die onze voorlezers doorgaans ook inspreken. Bij het voelen van de tekeningen heeft de luisteraar af en toe een rustmoment nodig. Dat hebben we nu in het format voor audio bij voelbare tekeningen vastgelegd.” 

Dedicon en Bibliotheekservice Passend Lezen hebben inmiddels een vervolg gegeven aan het project; het reliëfabonnement is structureel opgenomen in de Passend Lezen-collectie.