Een van de onderzoeksvraagstukken die ons bezighoudt is bijvoorbeeld hoe AI kan helpen om geschreven tekst om te zetten in spraak. Dagelijks werken honderden voorlezers in onze studio's om boeken, kranten, tijdschriften en studiemateriaal beschikbaar te maken voor mensen met een visuele beperking. Maar sommige teksten en publicaties zijn bijzonder uitdagend om foutloos te verklanken. Stel je voor dat AI deze taak zou kunnen overnemen of ondersteunen, zonder in te boeten op kwaliteit of begrijpelijkheid.
Gekloonde stemmen
Experimenten met geautomatiseerde stemtechnologie laten veelbelovende resultaten zien. Zo hebben we bijvoorbeeld geëxperimenteerd met gekloonde stemmen, waarbij een menselijke stem als basis dient voor de ontwikkeling van een virtuele stem. In de beginfase leverde dit nog veel uitdagingen op: verkeerde uitspraken, vlakke intonatie, moeite met het schakelen tussen talen. Femke Labrie, stemcoach en toegankelijkheidsexpert: “Onze eerste gekloonde stem, Emma 1.0, klonk weliswaar redelijk goed, maar de boodschap kwam niet altijd goed over. Dat maakte duidelijk hoe complex het is om menselijke spraak na te bootsen, vooral als emotie, nuance en context belangrijk zijn.”
Inmiddels heeft het AI-model waarmee stem Emma is gekloond, ook weer stappen gemaakt en grenzen verlegd. De technologie is sneller, nauwkeuriger en minder foutgevoelig. En dus kloonden we een nieuwe versie, Emma 2.0. Die klonk hoorbaar beter. Ontdek zelf de verschillen. Weet jij welke stem de gekloonde stem is?
Femke Labrie: “Toch blijft de grootste uitdaging het overbrengen van de juiste toon en intonatie, vooral bij opiniestukken of columns, waarbij de subtiele onderliggende boodschap vaak net zo belangrijk is als de woorden zelf.”
AI en complexe content
Hoewel de experimenten met de gekloonde stemmen al zeer veelbelovend zijn, blijkt dat AI bij complexere inhoud nog vaak moeite heeft met subtiele nuances en contextuele interpretaties. Denk aan juridische documenten, wiskundige formules en wetenschappelijke publicaties waarin afkortingen, meerdere talen en specialistische termen door elkaar heen worden gebruikt. Bart Donders, manager Tekst & Beeld: “AI heeft vaak moeite om dit soort inhoud goed te interpreteren. Waar een voorlezer context kan begrijpen en subtiele verschillen in taalgebruik kan oppikken, blijft het toegepaste AI-model dikwijls nog steken in vertaalfouten of verkeerde uitspraken. Een opsomming van Nederlandse termen kan bijvoorbeeld plotseling overgaan in een Engels of Duits accent. Of cijfers worden op onlogische wijze uitgesproken. Hoewel er dus krachtige AI-tool zijn, laten onze experimenten zien dat menselijke nuances en precisie nog moeilijk te vangen zijn in algoritmes. Met AI kan er veel, maar er is nog een lange weg te gaan voordat het de menselijke voorlezer echt kan vervangen als het gaat om ingewikkelde content.”
Visuele toegankelijkheid en beeldherkenning
Behalve tekst-naar-spraak-experimenten richt Dedicon zich ook op AI-oplossingen voor visuele toegankelijkheid. Beeldherkenningstechnologie, die afbeeldingen kan categoriseren en labelen, biedt interessante mogelijkheden om de beschrijving van visuele content efficiënter te maken. Bart Donders: “Hoewel deze AI-modellen veel sneller werken dan traditionele methoden, moeten we ook hierbij kritisch blijven kijken naar de kwaliteit. Automatische beeldbeschrijvingen zijn vaak minder nauwkeurig en missen de gevoeligheid die een menselijke beeldbeschrijver wel heeft. Toch zien we hier grote kansen voor toekomstig gebruik, waarbij AI en menselijke expertise hand in hand kunnen gaan.”
Voortdurend de grenzen opzoeken en verleggen
Dedicons experimenten met AI laten zien dat de technologie veel potentieel heeft, maar dat het ook grenzen kent. Bij Dedicon zien we dit niet als een obstakel, maar als een kans. Dat zit als het ware in ons DNA. Elke beperking die we tegenkomen, biedt ons de mogelijkheid om verder te leren en onze benadering te verfijnen. Of het nu gaat om stemtechnologie, beeldherkenning of nieuwe vormen van toegankelijkheid: we blijven de grenzen opzoeken en verleggen. We blijven zoeken naar oplossingen die echt werken en waarde toevoegen. Bart Donders: “AI ontwikkelt zich razendsnel, elke dag worden weer grenzen verlegd. En dat betekent dat ook wij voortdurend blijven testen en verfijnen. We blijven experimenteren, leren en innoveren. Dit proces stopt nooit. Voor ons is AI geen abstracte technologie, maar een middel om tastbare vooruitgang te boeken in ons werk. We zoeken naar manieren om efficiënter te produceren, processen te stroomlijnen en uiteindelijk betere diensten aan te bieden aan onze klanten. Dit doen we met één doel voor ogen: informatie en kennis toegankelijk maken voor iedereen, ongeacht beperkingen. Zodat iedereen gelijke kansen heeft.”
