Japanse bezetting zichtbaar in het Museon

Bijzondere collectie tekeningen toegankelijk voor blinden

Ruim vijftig tekeningen, 75 jaar geleden gemaakt in gevangenschap, staan dit jaar centraal in de Haagse Museon-tentoonstelling ‘Getekend. Persoonlijke verhalen over de Japanse bezetting’. Hoe breng je de betekenis van iets dat zo visueel is als tekeningen, prenten en voorwerpen, ook over bij blinde en slechtziende bezoekers? Een vraag waarover Hub Kockelkorn, samensteller van de tentoonstelling, zich mocht buigen.

RAAK Stimuleringsprijs

In 2018 won het Museon met zijn inzending voor de RAAK Stimuleringsprijs de tweede prijs en besloot een deel van het prijzengeld te stoppen in onderzoek. “Centrale vraag was: hoe kunnen we al bij de ontwerpfase van een tentoonstelling rekening houden met toegankelijkheid. De tentoonstelling 'Getekend' bleek hiervoor een uitstekende pilot.”
En zo gezegd, zo gedaan. De ontwerpers van de tentoonstelling werden aan het werk gezet. Wat resulteerde in een aantal interventies waar ook ziende bezoekers onmerkbaar van profiteren. “Behalve de looproute en een contrastrijk lettertype is er een audioguide beschikbaar met audiodescriptie, achtergrondinformatie en fragmenten uit dagboeken, brieven en herinneringen. Verder kunnen blinde en slechtziende bezoekers uitvergrotingen van details bekijken en kaarten en replica’s van tekeningen met een reliëfpatroon voelen.”

Voelbare tekeningen

Ook Dedicon hielp bij het toegankelijk maken van tekst en beeld en produceerde enkele voelbare tekeningen voor het Museon. Kockelkorn: “Een van de tekeningen is een voelbare kopie van Dolf Gogelein. Je ziet twee gevangenen buigen voor een bewaker die voorbij loopt met een stok in de hand. Mensen die in de Japanse kampen hebben gezeten hebben daar slechte herinneringen aan; het buigen werd als een grote vernedering ervaren.”

zwart-wit-tekening over de Tweede Wereldoorlog met twee gevangenen die buigen voor een Japanse bewaker die voorbij loopt met een stok in de hand

Tekening gemaakt door Dolf Gogelein. Buigen voor de kampwacht. Kamp Bangkong Semarang te Java.

Een andere tekening betreft een voelbare plattegrond van een Japans kamp. “Te zien is hoe een kamp er in die tijd eruit kon zien. Eigenlijk waren het ‘mini-werelden’ met woonbarakken, een ziekenhuis, een lijkenhuisje, kerkhof, stallen, latrines enzovoort. Maar dan met een omheining afgescheiden van de buitenwereld.”